أصول العقائد الدينية
تأليف
الشيخ العلامة / عبدالرحمن بن ناصر عبدالله السعدي
رحمه الله تعالى
(1307هـ- 1376 هـ)
الترجمة إلى اللغة المندنكية : ابراهيم عثمان سيسي
المراجع: الشيخ كيبا لندن سونكو.
DIINOO LA TAFUNDOO LU UŊO LU
Walafirilaa
As-shek Abdurrahman bin Nassir As-saadi
Kanna sawundilaa kata mandinka kaŋo la
Ebrahim O Ceesay
A SEYINKAŊ JUUBEE LAA
ALIFAABAA: KEBBA LANDIG SONKO
Tentoo be Ala le ye , daafeŋo lu bee maariyoo , kiisoo niŋ neemoo be muhamadu ye , aniŋ adunkee lu{a la dimbaayaa lu} aniŋ ala saayiboo lu { ateeroo lu} aniŋ minnu bula ta wolu la siloo nooma kataa fo ñoo la julujoo luŋo .
Woo bee koolaa :
Diinoo la tafundiroo le be kunna sutiyandiriŋ jaŋ, aniŋ ala lasili baa kumaa lu .ŋaa kunna sutiyandi le yitndiri kamma la aniŋ kalamutandiroo doroŋ . kumoo te jaŋfala aduŋ nte daliiloo lu fanaa fola .
Akamunta le ko kuma kuŋ tombondaŋo; puru ka ì lasiloo lu loŋ aniŋ ì loodulaa lu diinoo kono.
Woo koolaa moo miŋ naata lafi londoo lafaa la akuwoo to , aniŋ ka daliiloo lu soto ala
Woo sitaanoo woo ñini a dulaa to le niŋ Ala ye a sooneyandi, a ye siyoo jaŋfandi , ŋa ñiŋbundaa lu landi le ,ŋa a koyindi aniŋ a daliiloo lu.
الأصل الأول
التوحيـــد
SUŊ FOLOO
KILIMBAA YANDIROO
Klimbaa yandoo naanee miŋ ya anoonoo lu bee kafu ñoo ma :
Wolemu joŋo la tafundiroo ti aniŋ ala daŋkeneyaa , Ala la kilimbaayaa la kamali maŋkutoo lu to aniŋ ala kiliŋbayaa batoo noonoo bee to.
Aka duŋ ñiŋ kono:
Kiliŋ baayandiroo kuluuroo to , wolemu ka Ala la kiliŋbaayaa tafu sondomoo kono daaroo to aniŋ harajee roo aniŋ kuwolu bee to tembendiroo to.
Ate lemu daarilaa ti harajee ri laa balundiri laa… aniŋ woo ñoŋo lo bee.
Kilimbaayandiroo a too lu niŋ amaŋkutoo lu to, wolemu:
Ka sabatindiroo ke Ala kaŋ fenna a ye miŋ sabatindi a faŋo kaŋ aniŋ ala kii laa ye miŋ sabatindi a kaŋ ka bo kabo too ñimmaa lu la aniŋ maŋkutu timmariŋo lu minnu be cikariŋ.
Kanaa sumaŋ fenna aniŋ i kanaa misaali fenna, aniŋ i kana a yelemandi {kana a kotoo faliŋ} ikana amaŋkutoo lu atoo lu tiñaa nii si balaŋ ila.
Kiliŋbaayaa batoo to; wolemu: la Ala kilimbaayandi batoo noonoo bee to aniŋ a siifaa woo siifaa kaa kiliŋyandi i kana feŋ kafu a ma; batoo to, aniŋ tafuniroo sondomoo to, ko ala batumansa yaa timmata le.
Abe kilimbaa yandiroo to kuluuroo to ; ka sabatindiroo ke Ala la noo la, aniŋ ko Ala lafita miŋ yeke wole ka ke, niŋ a maŋ lafi miŋ yeke woo buka ke , aduŋ ate le ye feŋo bee noo, ate le mu banaa ti, tentu mansa, miŋ maŋke ate ti; woo bee mu fuwaaroo le ti i` ka soola ala le, ñaa bee ñaa ma.
Ñiŋ be kilimbaa yandoo to , a too lu niŋ amaŋkutoolu to: ka sabatindiroo ke Ala ye tooñiima lu bee kotoo lu la mansa baa, minnu lu fo ta Alikuraanoo kono aniŋ kiilaa la sunnoo kono.
Ka daŋkeneyaa woo la siŋfaañaa saba le be woo la :
1- Ka daŋkeneyaa too lu la .
2- Ka daŋkeneyaa maŋkutoo lu la .
3- Ka daŋkeneyaa maŋkutoo lu kiitiyo lu la.
Ko londoo la karoo la; ate mu lonna baa le ti, londoo bee be miŋ ye , a ye feŋo bee le loŋ. Noori laa baa, nooroo tiyoo, a ye kuwo bee le noo, kataa fo woo labandulaa to kabo a too senuŋo lu to.
Aduŋ abe woo kono ka sabatindiroo ke ala cikoo la ala daa feŋo lu kaŋ, aniŋ ala temboo ala Laareesi baa kaŋ aniŋ ala jiyoo naŋ suuta woo suuta ka naa duniyaa saŋo to keeñaa la miŋ be kaañaŋdiŋ ala mansa yaa fee aniŋ ala buuñaa.
Abe woo kono :
Ka sabatindiroo ke ala kerekere maŋkutoo lu la minnu yaa loŋ wolu buka bo abala fereŋ ; ko : moyiroo , aniŋ jeeroo , aniŋ londoo , aniŋ cikoo, aniŋ woo ñoŋo lu.
Aniŋ ala baara maŋkutoo lu fanaŋ wo lu de: ì mu maŋkutoo lu le ti minnu be dendiŋ ala lafoo la aniŋ ala noo; ko diyaamoo, aniŋ daaroo , aniŋ harajeeroo , aniŋ balafaa, aniŋ temboo ala Laareesoo kaŋ, aniŋ ka jii naŋ duniyaa saŋo to ko alafita ala ñaamiŋ.
Ko ì muumee ka saba ti Ala yele ayaatara imaa misaali fenna aduŋ I maŋ feŋ tiñaa jee, aduŋ 쬬¬ bee be looriŋ ì faŋo yele, ate Ala le be maŋkuturiŋ ìla, aduŋ ate mansa baa amambo adiŋ ate bola baaroo la, aka fenne ke a lafita minna , aka diyaamu fenne la a lafita minna a lafita ala ñaamiŋ, diyaamoo la kee a maŋkutoo ti woo mambo aduŋ abe londiŋ balafaa niŋ ñiiñaa lela.
Abe woo kono ko; Al-Kutaanoo diyaamoo le mu miŋ jindita, amaŋ ke daa fen ti a foloo ta naŋ Ala le bala aduŋ abe muruu la ate le kaŋ, aduŋ ate Ala le diyaamuta ala tooñaa tooñaa , aduŋ ala diyaamoo buka baŋ a buka buruka.
Abe woo kono daŋkeneyaa ko ate abe sutiyaariŋ moo lu la le, daŋkundiri laa le mu ati , hani woo bee mansa cikariŋo le mu, miŋ cikata baa ke daafeŋo lu bee kaŋ ñoosaba te ala cikoo la kamaloo to aniŋ ala sutuyaa daafeŋo lu la, kaatu ate niŋ feŋ buka muluŋ ala maŋkutoo lu bee to.
Aduŋ kilimbaayandiroo te timma la atoo lu niŋ amaŋkutoo lu to fo i si daŋkene yaa feŋobee la kitaaboo naata miŋ fee, aniŋ hadiisoo lu, kabo too lu to aniŋ maŋkutoo lu, amiŋ baaroo lu aniŋ kiitiyoo lu, ñaa la miŋ kaañanta daari laa la waroo fee, i se a loŋ ko aniŋ femmaŋ muluŋ ñaamiŋ a faŋo to woto aniŋ femmaŋ muluŋ a maŋktoo lu to wole ñaama.
Moo miŋ ye ñiŋ jiki ko; hakiloo la jeeroo doo lu ka a waajibiyandi le ka a maŋkutoo doo lu yelemandi ka a bondi a kotoo lu kaŋ minnu be londiŋ ka ko to doo bu la ala; woo maarii filita le fili baŋkee rinna.
A kilimbaayandoo kuluuroo to, ate timma noo la fo joŋo si atafundi ko joŋo lu muumee la baaroo lu Ala la daafeŋo lu le ti aduŋ ì la lafoo be keenoo la niŋ Ala la lafoo le kono, aduŋ baaroo lu be ì bulu le aniŋ lafoo ì ka ì la baaroo lu ke niŋ wole la , yaa maroo lu niŋ fatandiroo lu be dendiŋ wole la.
Aduŋ ñiŋ kuu fuloo lu te ñoo bayi la; ka sabatindiroo ke Ala la lafoo la mimbe waraliŋ abe kaduu riŋ feŋo lu bee la aniŋ baaroo lu bee maŋkutoo lu,
aniŋ ka sabatindiroo ke joŋo la noo la ala baaroo lu la aniŋ ala kumoo lu la.
Kilimbaayandiroo batoo to ate timma noo la fo joŋo si a sondomoo seneyandi Ala ye – mansa cikariŋo – ala lafoo to aniŋ ala baaroo to aniŋ ala kumakaŋo lu to , aniŋ fo asi fulaŋ kafu yaa baa lu bula , minnu ka kilimbaayaa bayi bayi ñaa bee la , wolemu: ka batu ke Ala tanoo ye miŋ ñanta kela Ala le ye.
Woo la landasiyoo; wolemu ye fulaŋ kafuya ndiŋo lu tujee, woo de : sila woo sila miŋ si moo samba noo fulaŋ kafu yaa baa kaŋ, miŋ bo ko: kee kali Ala tanoo la, aniŋ faŋ yitandoo domondiŋoo aniŋ woo ñoŋo lu.
Moo lu kilinbaayandiroo to ì be ñoo kanne ì la loo dulaa kama la Ala loŋo to, aniŋ ì la joŋyaala a ye, ì bee timmariŋ baa ñiŋ bundaa to, wo le mu moo ti miŋ ye Ala too lu niŋ a maŋkutoo lu booñootoo loŋ, aniŋ ala baaroo lu aniŋ ala neemoo lu , aniŋ wolu kotoo lu minnu be sabatiriŋ Ala la kitaaboo to aniŋ sunnoo to {kurranoo aniŋ hadiisoo} a ya a loŋ loŋñaa betoo la, a sondomoo faata teppu Ala loŋo la, aniŋ a buuñandoo, aniŋ awarandoo, aniŋ akanoo, aniŋ ka i faŋ seyi ama, amiŋ ka i sondomoo la ñaatiliŋo bee samba ka taa Ala kaŋ mansa baa, ka i ñaa tiliŋ Ala la a dammaa katu ñoŋ taa la.
A la mammaŋo lu niŋ ala teŋkuŋo lu bee ye ke liimaani yaa la landa siyo to, aniŋ sondome seneyandi timmariŋo,miŋ yaa loŋ ŋaniya tiñaariŋ te dunna a kono, a ye niilaa soto kataa Ala loŋo kaŋ - mansa baa - aniŋ faŋ seyoo, aniŋ baaroo, aniŋ tuujee roo, a niyo timmandoo kama la, aniŋ moo kotiŋo lu, kumandiroo la kataa ñiŋ sumbaa kaŋ {lasili baa} m be Ala daani la, ala fisamantee yaa la, aniŋ ala buuñaa la fo a si fisamantee yaa ke n` kaŋ woo la.
……. الأصل الثاني
الإيـمان بنبوة جميع الأنبياء عموماً ونبوة محمد صلى الله عليه وسلم خصوصاً.
LASILI FULANYAŊO
Ka liimaaniyaa Annabiyoomoo lu bee la, aniŋ ka kerekere dankeneyaa Muhammadu la.
Ñiŋ lasiloo de : woo loo taŋ kaŋo mu :ka a tafundi aniŋ ka daŋkeneyaa ko Annabiyomoo lu bee toñaa Ala ye ì kerekere ala wahayoo le la aniŋ ala kiilaaroo, aniŋ ayee ke saŋkoo ti aniŋ ala daafeŋo lu tee ma, ala sariyoŋo niŋ ala diinoo futandoo to ì ma .
Aduŋ ko Ala de aye ì sembendi niŋ daliili koyoo lu le la minnu ka yitandiroo ke ì la tooñaa yaa la aniŋ feŋo la tooñaayaa ì naata miŋ fee.
Aniŋ ko ì tolu le mu daafeŋo bee timmariŋo ti londoo to aniŋ baaroo, aniŋ ì tooñaa mooyaa ta ì bee ti, aniŋ ì tolu le buuñaa ta, aniŋ ì tolu le kamali ta daajikoo lu to aniŋ baaroo lu to, aniŋ ko Ala ye ì kerekere miŋ kerekere yaa ku wo lu le la aniŋ fisamanteeyaa kuwo lu, moo kiliŋ te ì soto noo la minnu to, aniŋ ko Ala ye ì buuñandi le ka ì taŋka daajika kuruŋo bee la .
Aniŋ ko ì tolu be taŋkarinne feŋo to ì ka miŋ futandi kabonaŋ Ala dulu.
Aniŋ ko fenne buka sabati ì la kibaaroo to aniŋ ì la futandiroo to fo tooñaa aniŋ kesoo.
Aniŋ ko añanta le ka liimaaniyaa ì la aniŋ ì niŋ feŋo miŋ bee naata kabonaŋ Ala yaa, aniŋ ka ì kanu aniŋ ka ì warandi ka ì buuñandi.
Aniŋ ko ñiŋ duwo lu ì be sabatiriŋ n`na annabiyoomoo ye le Muhammadu añaabe landasiireŋo la.
Aniŋ ko feŋo bee ñanta le ka loŋ miŋ naa ta sariyoŋo kono akafu ñooma riŋo aniŋ abooñooto riŋo.
Ka daŋkene yaa woo la aniŋ ka sabati a batoo la kuwo bee to, ala kibaaroo lu tooñandoo la aniŋ ala yaamaroo lu mutoo la, aniŋ ka jaŋfa ala fatandiroo lu la.
Abe woo kono ko ate le mu annabiyoomoo lu bundaa soroŋdaŋo ti, ala sariyoŋo ye sariyoŋo lu bee buruka le, aniŋ ko ala annabiyooma yaa aniŋ ala sariyoŋo be tula le kataa fo janniŋ saŋbeeraa luŋo la, annabiyooma tinaa la ate koolaa, aduŋ sariyoŋ te soto la miŋ maŋ ke ala sariyoŋo ti; diinoo suŋo lu to aniŋ abuloo lu to.
Aka duŋ daŋkene yaa to kiilaariyaa moo lu la ; daŋkeneyaa kitaaboo lu la, ka daŋkeneyaa Muhammadu la – Ala la kiisoo niŋ neemoo baa ye- aka deŋ woo bala ; ye daŋkeneyaa feŋo bee la aniŋ miŋ naata kabo kuraanoo to aniŋ hadiisoo to akumakaŋo lu to aniŋ ì kotoo lu.
Ka daaŋkeneyaa ala woo te timma noo la fo aye ke woo ñaama. Moo woo moo la londoo warata woo kuwo to aniŋ ala tooñaayandiroo aniŋ ala soŋo aniŋ ala baaroo, wo le la liimaaniyaa ka kamali añaama.
Ka liimaaniyaa Malaayikoo lu la aniŋ Ala la lañinoo woo be ñiŋ lasili kummaa baa kono le.
Abe daŋkeneyaa la timmoo kono woo la ; kaaloŋ ko aniŋ miŋ naata tooñaa le mu, ate keenoo la hakilimaayaa waraŋ kalamutaroo daliiloo ye loo ka woo kuwo waalii [ hakiloo waraŋ yaa waalii ñooyaa].
Ko ñaamiŋ sawundi daliili te loo la a waaliyo to hakilimaayaa kuwoo lu aniŋ kalamutari kuu nafaamaa lu , ika wo lu tara temberiŋ kuraanoo niŋ hadiisoo fee le ka ì sabatindi, ka suusundiroo ke kataa ì loŋo kaŋ aniŋ ì baaroo.
Hakiloo lu aniŋ kalamutaroo lu minnu maŋ nafaa soto, hani wolu fanaa fen te jee miŋ si balaŋ ì la sotoo la, hani ayaa tara sariyoŋo la daliiloo lu ka fatandiroo ke ì la le, aka dooyaaroo ke mantoora kuwo lu la woo siifaa lu kono.
Aniŋ abe wo kono daŋkeneyaa feŋo lu la n` na kiilaa naata miŋ fee aniŋ kiilaariyaa moo toomaa lu fanaa bee.
الأصل الثالث
الإيمان باليوم الآخر
LASILI SABANJAGO
DAŊKENEYAA LUŊ LABAŊO LA.
Feŋ woo feŋ miŋ kuraanoo niŋ sunnoo naata a fee kabo feŋo lu to minnu be kela saayaa koolaa woo mu daŋkeneyaa leti luŋ labaŋo la Kaburoo la kuwoo lu aniŋ Loo luŋo la kuwoo lu , aniŋ Kontiboo lu minnu be akono aniŋ baraajoo lu niŋ yaŋkaŋkatoo lu minnu be akono.
Aniŋ kaŋjuuroo aniŋ peesarilaŋo aniŋ baara kitaaboo lu minnu be muta la niŋ bulubaa la aniŋ maraa.
Aniŋ Siraati Saloo , aniŋ Arajana keeñaa lu aniŋ Dimbaa aniŋ ì konoŋkoo lu keeñaa lu reŋo nono lu Ala ye minnu parendi ì kanoŋkoo lu ye jee wolu kafuñoomariŋo kaduŋ daŋkeneyaa le kono luŋ labaŋo la.
الأصل الرابع
مسألة الإيـمان
Lasili naaninjaŊo
Daŋkeneyaa la kuwoo lu
Sunna moo lu wo lu ka fenne tafundi minnaata kitaaboo to {kuraanoo kono} aniŋ sunnoo lu kono {hadisoo} ko liimaaniyaa wole mu : sondomoo la tooñaayandiroo miŋmbe kafuriŋ baaroo fee . ì kaa fo ko : daŋkeneyaa wole mu sondomoo lu la tafundiroo lu ti aniŋ ì la baaroo lu, aniŋ suufoo lu la baaroo lu aniŋ neŋo la diyaamoo lu, ko wolu bee be daŋkeneyaa kono le.
Aniŋ ko moomiŋ ya a landasiindi banta aniŋ konoto {kulloo niŋ baŋkee to } woo maarii ye daŋkeneyaa timmandi le, moo miŋ ye feŋ dasandi jee woo maarii la daŋkeneyaa dasata le, {ala liimaaniyaa naasi ta le}.
Ñiŋ kuwo lu [daŋkeneyaa to ] kuntundaŋ taŋ worowula niŋ feŋ nemu woo ti, woo kuntundaŋo lu bee cikariŋo wo le mu seedeyaa kumoo ti {tooñaa batu mansa woo mansa maŋ soto fo Ala} a kuntundaŋo lu bee duumalaŋkoo wole mu ka mantoora feŋo bondi silo kaŋ, aduŋ Maloo fanaa mu liimaaniyaa la kuntundaŋo doo le to.
Aduŋ ì ka a sembendi ñiŋ lasiloo bala ko moo lu ye palaasoo lu le soto. Sutuyanna moo {minnu sutuyaa ta Ala la} aniŋ bulubaa laŋ koo lu aniŋ faŋ tooñee laa lu ì la palaasoo lu kamma la diinoo to aniŋ daŋkeneyaa, aniŋ aka lafaa aka naasi [aka talaa], niŋ moo miŋ ye haraamu kuwo ke waraŋ aye ñanta kuwo tujee, ala liimaaniyaa si talaa miŋ ñanta niŋ a maŋ tuubi Ala ma.
Aniŋ ì kaa sembendi ñiŋ suŋo bala ko moo lu be talaa daa saba le to; doo lu be jee wo lu loo ta daŋkeneyaa la hakoo lu bee le la, wolu le mu liimaaniyaa moo lu tooñaa maa ti.
Doo lu bijee minnu ye abee tujee , woo maarii mu kaafiroo le ti {balannaa}.
Doo lu bijee minnu ye liimaaniyaa soto aniŋ kaafiriyaa waraŋ naafikiyaa, waraŋ kayiroo niŋ kooroo , Ala la woliyi yaa doo be woo lala le, miŋ si buuñaa siinoo a ma feŋo kontoo la miŋ be a bala kabo daŋkeneyaa to,[daŋkeneyaa kontoo miŋ be a bala kamma la], aniŋ Ala jawuyaa fanaa be a bala le miŋ si yaŋkaŋkatoo sii a ma; aye daŋkeneyaa filijee ñaaminna.
adug ì kaa dendi ñiŋ sumbaa bala; ko junube baa lu aniŋ adomondiŋo lu minnu buka amaarii futandi kaafiriyaa kono, woo ka joŋo la liimaaniyaa talaa le bari abuka abondi musilime yaa la sansaŋo kono aniŋ abuka tu dimbaa kono laakira luŋo niŋ adunta jee.
Ì buka kaafiri yaa fo ama ko ((kawaarijoo lu)) la kumoo, waraŋ ka liimaaniyaa bayi abala ko ((muutažila lu)) ka miŋ fo.
Bari ì kaa fo le : woo mu liimaaniyaa moo le ti ala liimaaniyaa kamma la, aduŋ tiñaarilaa {faasikoo} le mu a ti ala woo junube baa kamma la , liimaaniyaa feŋ be abala le , bari liimaaniyaa kamaliriŋo ì kawoo bayi abala le.
Niŋ ñiŋ lasiloo lu la sotoo la ; daŋkeneyaa be sotola kuraanoo kuloo lu bee la aniŋ hadiisoo lu, aduŋ abe denna ñiŋ lasiloo bala :
Ko musilime yaa aka feŋo bee tuutuu le miŋ be a kooma .
Ko tuuboo a ka feŋo bee buruka le miŋ be a kooma.
Aniŋ ko moo miŋ murutita a faata woo ñaama, woo la baaroo bee boyita le , niŋ miŋ tuubi ta Ala si tuuboo muta ala.
Aniŋ ì kaa dendi ñiŋ lasiloo bala ko; dendiroo be beteyaa la liimaaniyaa to le, a si beteya i la a foo : "n te mu daŋkeneyaa moo le ti niŋ Ala sonta" kaatu woo maarii ka ñine lafi Ala bulu fo asi ala liimaaniyaa timmandi aye, wole yaa tinna ayaa deŋ Ala la, a lafita sabatoo la akaŋ woo ñaama fo saayaa, wole yaatinna ayaa deŋ. amanke sikoo ti afaŋo to ala liimaaniyaa lasiloo sotoo la.
Aduŋ ì kaa deŋ niŋ ñiŋ lasiloo bala ko kanuroo aniŋ kondiroo aboŋ suŋo aniŋ a kontoo, woo be liimaaniyaa le nooma ala sotoo aniŋ ala foo, ala kamaloo aniŋ ala dasoo.
Woo koolaa kuukee ñooyaa aniŋ ñoo jawuyaa ye bula woo nooma, ñine ya a tinna abe daŋkeneyaa kono: kanoo Ala kamma aniŋ kondiroo Ala kamma , kuukee ñooyaa Ala kamma ñoo jowuyaa Ala kamma.
Woo kadeŋ daŋkeneyaa la le, ate timma la fo i si feŋo kanu i baadiŋo ye iye miŋ kanu ifaŋo ye.
Aniŋ aka deŋ ala kotinke fanaa, liimaaniyaa moo lu la kafuñoomoo ka woo kanu, aniŋ ka suusundiroo ke kataa ñoo mutoo kaŋ aniŋ ñoo kanoo, aniŋ ñoo kuntu baliyaa.
Sunnoo la jamaa moo lu ka ì faŋ janfandi fandambendi fuuriŋo la le, aniŋ kafu jaŋjandoo, aniŋ ñoo konnantee yaa. Ì ka ñiŋ baramaa je ko abe daŋkeneyaa la baramaa baa lu le kono minnu kummaayaa ta baake.
Ì bukaa je ko ñoo waaliyo kuwo lu doo lu to minnu bula moo futandi kaafiriyaa kono waraŋ bidaŋo kono, ko woo mu kuu le ti miŋ ñanta fooñookoo saabu la , aniŋ jaŋjaŋo.
Abe dendiŋ daŋkeneyaa la , kiilaa - kiisoo niŋ neemoo baa ye- la saayiboo lu kanoo fanaa ì la palaasoo lu be ñaamiŋ , aniŋ ko fisamanteyaa be ì ye aniŋ saabandiroo, aniŋ palaasoo lu miŋ ye ì fisiyandi mantoo toomaa lu bee ti.
Woo mantoo lu abe ì la diinoo kono , ka saayiboo lu kanu aniŋ ka ì la fisamanteeyaa jaŋjamdi ì ka ì faŋ muta feŋo la miŋ taamata saayiboo lu dammaa lu teema , aniŋ ko ì to lu le mu mantoo lu bee ñandiŋo ti daajikoo kendoo lu bee dunoo la, aniŋ ì tolu le ye saabandiroo ke kataa kayira kuwo bee kaŋ, aduŋ ì tolu le janfata bee ti kooroo kuwo lu bee la.
Ì ka ñiŋ tafundi ko mantoo lu te kaari noo la ñaatonkoo la mimbe ì la diinoo londi la, aniŋ ì la duniyaa, abe jowoo lu la jowuyaa ñonti la kabo ì bala, aduŋ ala ñaatonkayaa te timmanoo la fo ala yaamaroo le si batu miŋ amaŋ ke Ala sookoo ti –mansa baa.
Bari ì la taaraŋ siloo baaroo to; ì tolu ì keefaŋ sutiyandi Ala la le - mansa baa – niŋ tooñaayandiroo la aniŋ fanseyi timmariŋo daŋkeneyaa la tafundiroo lu la, minnu yaa loŋ wo lu le mu Ala batoo lu suŋo lu ti, aniŋ alootaŋkandaŋo.
Woo koolaa, ì kee faŋ sutiyandi ala ñiŋ faraloo lu diyo la Ala ye minnu be dendiŋ Ala la hakoo la, aniŋ ala joŋo lu hakoo lu. Aniŋ ka siyandiroo ke ((naafiloo )) lu la, aniŋ ka kuu haraamuriŋo lu tujee aniŋ fatandiri kuwo lu Ala batoo kamma la – mansa baa.
Ì kaa lone ko Ala – mansa kallankee – a buka mutaroo ke baara la fo miŋ a keta adamma ye niŋ kiilaa la silo nomata abaaroo kee to.
Ì ka deemaaroo ñiniŋ Ala bulu woo sila nafaa maa lu mutoo la, miŋ yaaloŋ wole mu londi nafaamaa ti aniŋ baara kendoo miŋ ka fatandiroo ke kayiroo bee kaŋ aniŋ niibaa sotoo aniŋ kunnadiyaa atariyaariŋo waraŋ adukundiriŋo.
Tentoo be Ala ye daafeŋo lu bee maariyoo ; kiisoo niŋ neemoo be Muhammadu ye aniŋ aduŋkee lu aniŋ ala saayiboo lu kiisa baŋkeeriŋo.
